فهرست کتاب

مجوز فیپا کتاب و مزایای آن

|

اگر به دنبال چاپ کتاب و به تبع آن در حال طی کردن مراحل دریافت مجوزهای آن باشید، حتما اسم مجوز فیپا به گوشتان خورده‌است. فیپا به عنوان علامت اختصاری به جای کلمات «فهرست نویسی پیش از انتشار» به کار برده می‌شود. به زبان ساده، فیپا به معنای فهرست نویسی کتاب براساس استانداردهای بین المللی و پیش از چاپ کتاب است. این عمل بر اساس استانداردهای بین المللی قبل از انتشار کتاب صورت می‌گیرد. فهرست نویسی به دلیل نظم خاص و طبقه بندی کتاب‌ها بر اساس استاندارد مشخص، به کتابدار و مراجعه کننده کمک می‌کند تا به راحتی یک کتاب را از بین صدها کتاب بازیابی کند. این اطلاعات پس از چاپ در صفحه اول کتاب درج می‌شوند.

تاریخچه مجوز فیپا

طرح فهرست نویسی پیش از چاپ برای اولین بار در امریکا در سال ۱۸۷۰ به صورت غیر رسمی پیشنهاد شد. بعد از آن درسال ۱۹۰۱ کتابخانه‌ی کنگره آمریکا به طور رسمی این کار را آغاز کرد. در سال ۱۹۷۳ کتابخانه‌ کنگره با روشی جدید که از طرح فهرست نویسی از ماخذ گرفته شده بود، این کار را دوباره شروع کرد. بعد از سه سال ۶۵% از کتابخانه های امریکا دارای فهرست برگه بودند.

در انگلستان از سال ۱۸۷۷ پیشنهاد فهرست نویسی به صورت غیر رسمی ارائه شد اما از سال ۱۹۷۷ رسما آغاز شد. در سال ۱۹۸۱، ۹۰% درصد از کتابخانه های انگلستان از فهرست نویسی فیپا استفاده می‌کردند. درحال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا از فهرست نویسی در ثبت کتاب‌ها استفاده می‌کنند. فهرست نویسی پیش از انتشار یا همان فیپا اولین بار در ایران توسط دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۳ برای کتاب‌های انتشارات خودش استفاده شد. این طرح به صورت آزمایشی با همکاری کتابخانه ملی و با مشارکت برخی از ناشران به صورت آزمایشی اجرا شد. پس از اطمینان از موفقیت طرح در سال ۱۳۷۵ مجلس این طرح را تصویب کرد.

در فهرست نویسی چه مطالبی را در نظر می گیرند؟

  • سرشناسه: در قسمت سرشناسه نام نویسنده اصلی کتاب همراه با سال تولد ایشان می‌آید.
  • عنوان و نام پدیدآور: در این قسمت نام کتاب و نام تمامی نویسندگان نوشته می‌شود.
  • مشخصات نشر: در این قسمت آدرس انتشارات کتاب، نام انتشارات کتاب و سال چاپ کتاب می‌آید.
  • مشخصات ظاهری: شامل تعداد صفحات کتاب و در صورت وجود جدول، تصویر، نمودار است.
  • شابک یا (ISBN): شماره شابک یا (ISBN) کتاب در این قسمت درج می‌گردد.
  • موضوع: موضوع کتاب و کلمات کلیدی کتب را شامل می‌شود.
  • شناسه افزوده: در صورتی که کتاب بیش از یک نویسنده داشته باشد نام بقیه نویسندگان به صورت جداگانه در شناسه افزوده نوشته می‌شود.
  • رده‌بندی کنگره، رده‌بندی دیویی و شماره کتاب‌شناسی ملی: این مشخصات مربوط به کدهای ثبت کتاب در کتابخانه ملی و مرکز فیپا است.

مزایای فیپا

فهرست نویسی پیش از انتشار کتاب فوایدی دارد که در ادامه مهمترین آن‌ها را باهم بررسی می‌کنیم.

  • ایجاد هماهنگی لازم در سازمان دادن کتب در تمامی کشور
  • سهولت ثبت فهرست نویسی در کتابخانه های کشور
  • عدم انجام کارهای تکراری در ثبت
  • سرعت در بازیابی منابع کتاب در کتابخانه
  • اعتماد و اطمینان از صحت کتاب یا سند
  • سرعت بخشیدن به انتقال و گردش اطلاعات
  • صرفه جویی در هزینه و نیروی انسانی
  • اشتراک اطلاعات کتاب شناسی در سطح ملی و بین المللی